راه نفوذ نفاق در دل مومن

1-        پیمان شکنی: قرآن درباره علت نفاق برخی از مردم، می فرماید: «کسانی هستند که با خدا این گونه عهد و پیمان می بندند که اگر او به ما ثروت دهد، بخشی از آن را در راه او، ترویج دین او کمک به بندگان او انفاق می کنیم؛ ولی وقتی خداوند به آن ها ثروت عطا می نماید، تعهد خود را به فراموشی می سپارند و به دنبال این خلف وعده با خداوند و دروغ گویی، در دل های آنها، نفاق پدید می آید» در بدو امر، آنها مومن بودند و با خدا پیمان بستند؛ اما وقتی به عهد خود وفا نکردند و خواستند خدا را فریب دهند، خداوند نیز، ایمان را از آنها گرفت و مبتلا به نفاق شدند.

2-       فراوانی گناه: از دیگر عوامل سیر به سوی نفاق، معصیت خداوند متعال است. بسیاری باور ندارند که رفتار خوب یا بد انسان، روحانیت و ملکات خوب و بد را برای او رقم می زند. در واقع، وقتی به کاری دست می زنیم – خوب یا بد- با همان کار، آینده خود را می سازیم. قرآن در این باره می فرماید: انسان هایی که ایمان دارند، ولی مبتلا به گناه می شوند، آهسته آهسته، گناهانشان زیاد می شود، تا این که بدترین گناهان را مرتکب شده، راه بازگشت را برای خود می بندند. «سرانجام کسانی که کارهای پلیدی انجام دادند، این شد که آیات خدا را تکذیب کردند و آنها را به تمسخر و استهزا گرفتند.» آیات خداوند، یا ناطقند یا صامت؛ آیات ناطق الهی، انبیاء و ائمه اطهار (ع) هستند و آیات صامت الهی شامل آیات قرآن و معجزات دیگر انبیا می شوند. انسان منافق، نه تنها تمامی آیات الهی را تکذیب می کند، بلکه آنها را به تمسخر نیز می گیرد. پس، عامل دیگر نفاق، فراوانی گناه است که به تدریج، به تکذیب آیات الهی و تمسخر آنها می انجامد.

3-       تأثیر پذیری از تلاش منافقان بیگانه پرست: از جمله عوامل حرکت به سوی نفاق، علاقه و تلاش منافقان به کافر شدن دیگران است. قرآن در این باره می فرماید: «چرا شما درباره منافقان، دو فرقه شدید و گروهی به اسلام آنها و گروهی به کفرشان قائل گشتید؟ آنها در باطن، کافرند و خداوند آنها را به کیفر اعمال زشتشان بازگردانیده است. آیا شما می خواهید کسی را که خداوند گمراهش کرده، هدایت کنید؟ حال آنکه کسی را که خداوند گمراه کرد، راهی برای هدایتش نخواهید یافت. منافقان آرزو دارند همان گونه که خود کافرند، شما نیز مانند آنها کافر شوید.»

4-       شرکت در جلسات شرک آلود: چون منافق در تلاش است که دیگران را به سمت راه خود بکشاند، از راه های گوناگون، در این جهت، بهره می برد که از جمله آنها نشستهای حزبی است. قرآن، این نکته را مورد توجه قرار داده، می فرماید: «خداوند در قرآن نازل کرد که اگر می شنوید عده ای به آیات خدا کفر ورزیده، آنها را مسخره می کنند، تا زمانی که به سخنی غیر از آن وارد شوند، در جلسه آنها ننشینید، خواهید شد و همانا خداوند منافقان و کافران را با هم در دوزخ گرد خواهد آورد.» کافر شدن، تنها به این نیست که انسان از جامعه اسلامی جدا شده و شعائر دینی را ترک نماید؛ بلکه کفر، کسانی را نیز شامل می شود که بین مسلمانان زندگی کرده و ظواهر دینی را نیز رعایت می کنند؛ اما در دل های آنها، دیگر ایمانی وجود ندارد. این افراد، دچار نفاق شده اند و جایگاه آخرتشان، با کافران، یکی خواهد بود. هم جایگاه آن کافرانی که دین را مسخره می کنند و هم جایگاه کسانی که شبهات را در جامعه گسترش می دهند، جهنم خواهد بود.

حجت الاسلام دکتر آقا تهرانی، هفته نامه 9 دی